پیشگامان ایران‌خواهی (۱) – موج نخستین
به فصل پنجم مدبویز خوش اومدید. این اپیزود که بعد وقفه‌ی ناخواسته‌ی ما منتشر میشه، آغاز یه سفر دور و درازه برای بازشناسایی ریشه‌هامون.
قراره تو این سفر، ریشه‌های هویتی و معرفتی جریان ایران‌خواهی دنبال کنیم و برخوردی از نزدیک با اون‌ها داشته باشیم. این مجموعه با نام «پیشگامان ایران‌خواهی» به شکل متناوب از مدبویز منتشر میشه و تو هر قسمتش، به بازه‌های مختلفی از عصر قاجار و مشروطه می‌رسه.
ما تلاش می‌کنیم به مرور چهره‌ها و اندیشه‌هایی رو معرفی کنیم و به داوری نگرش‌ها و کارنامه‌شون بنشینیم که از نظرمون، جریان ایران‌خواهی و ملی‌گرایی امروزِ ایران، بیش از هر چیزی وام‌دار اوناست.
برای این اپیزود از عباس میرزا و قائم‌مقام براتون می‌گیم که درون ساختار سنت‌گرای قاجار برای تجدد قیام کردند و سپس به پدران فکری ناسیونالیسم ایرانی می‌رسیم؛ اونایی که مقدم بر هر کسی، ایران‌خواهی رو تبدیل به نشانی ماندگار برای ایران کردند.
بیست‌وچهارم خرداد ۱۴۰۲
گوینده: مجتبی حصامی
نویسنده: ساسان آقایی
یادبود این شماره:
مرگ الله‌وردی خان گرجی والی فارس و سپسالار ارتش صفوی
تقدیم شماره ۴۹ به؛ ساسان نیک‌نفس
* منابع این اپیزود:
1) کتاب «فکر آزادی و مقدمه‌ی مشروطیت» / فریدون آدمیت
2) کتاب «مقالات تاریخی» / فریدون آدمیت
3) کتاب «اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده» / فریدون آدمیت
4) کتاب «اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی» / فریدون آدمیت
5) کتاب «تاریخ مشروطه ایران» / احمد کسروی
6) کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» / ناظم‌السلام کرمانی
7) کتاب « مشروطه ایرانی» / ماشاالله آجودانی
8) کتاب «خاطرات حاج سیاح» / به کوشش حمید سیاح
9) کتاب «میرزا ملکم‌خان» / اسماعیل رائین
10) کتاب «تجدد و تجددستیزی در ایران» / عباس میلانی
11) کتاب «پیشتازان آزادی و تجدد و اصلاحات ایران» / حسین جودت
12) کتاب «ایرانیان و اندیشه‌ی تجدد» / جمشید بهنام
13) کتاب «اندیشه تجدید و ترقی در عصر بحران» / نصرالله صالحی
14) کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی / علی رضاقلی
15) جزوه «احوالات و دستخط‌های عباس میرزا قاجار، نایب‌السلطنه» / ابوالقاسم لاچینی
16) جزوه «عباس میرزا قاجار» / مثطفی موسی طبری
17) جزوه «قائم‌مقام‌نامه» / محمد رسول دریاگشت
18) رساله «سرنوشت ایران: زندگانی سیاسی و ادبی قائم‌مقام فراهانی / میرحسین یکرنگیان
19) کتاب «از ماست که برماست» / هما ناطق
20) کتاب «مقالات فلسفی میرزا فتحعلی آخوندزاده / به ویراست ح - صدیق
21) رساله «مکتوبات» / فتحعلی آخوندزاده
22) رساله «مقالات» / فتحعلی آخوندزاده
23) کتاب «مجموعه آثار ملکم‌خان» / محمد محیط طباطبایی
24) کتاب «گزیده‌ی نامه‌هاي رسمی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله» / به اهتمام علی‌اصغر حقدار
25) دوره مجلد روزنامه‌ی «قانون» / نشریه ملکم‌خان
26) دوره کامل نشریه‌ی «صور اسرافیل» / نشر تاریخ ایران
27) نامه‌های تبعید از میرزا آقاخان کرمانی / به کوشش هما ناطق و محمد فیروز
28) مقاله «شالوده‌شکنی گفتمان موج اول روشنفکري در ایران: میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی» / علیرضا آقاحسینی و آسیه مهدی‌پور
* در این اپیزود از صداها و آهنگ‌های زیر استفاده شده:
01) قطعه‌ای دشتی از نی استاد محمد موسوی
02) ساز و کمانچه از آلبوم «امیرکبیر» شهرام ناظری
03) قطعه‌ای فولکور مشهور به Moscow Night
04) آهنگ «سرزمین مادری» از شهرام ناظری
05) سه‌تار نوازی از کیارش سنجرانی