روزنگار مشروطه
ناظم الاسلام کرمانی
علی اکبر سعیدی سیرجانی
«هدف پیشوایان مردم از ایجاد حکومت مشروطه پایان‌دادن به قدرت فردی بود و تسلط جبارانه‌ی سلیقه‌های شخصی صاحب قدرتان و اشاره بدین مقوله در آن روزگار همان بود و به جرم تخطئه‌ی مقام سلطنت به زندان افتادن همان. آرزوی مشروطه‌خواهان این بود که بر سرتاسر این سرزمین پهناور قانونی حکومت کند که احکامش در مورد شاه و گدا یکسان باشد و همه‌ی کسانی که در این محدوده‌ی جغرافیایی به نام ایرانی زندگی می‌کنند از همه‌ی امکانات اجتماعی و مواهب طبیعی به یکسان بهره‌مند گردند، اما در دیاری که شاه مشروطه‌اش با نطقی یک ساعته حزبی فراگیر بسازد و همه‌ی آزادگانی را که گردن همت بدین طوق لعنت نسپارند از همه‌ی مزایای اجتماعی محروم سازد، چگونه می‌توان به اهداف مشروطه‌خواهان اشاره کرد و تحققش را در شئون اجتماعی زمان مورد بحث و تامل قرار داد.